Discurso de inauguración da exposición “Carpet diem” (sic) de Paz de la Calzada curada por Almudena Fernández Fariña na Sala Alterarte, Campus de Ourense, UVigo, o 12 de maio de 2016

 

Na mitoloxía grega dise que sendo Minos e Pasífae os reis de Creta, esta librou unha dura guerra contra Atenas. Á cambio da paz os atenienses debían enviar sete homes e sete mulleres cada certo tempo a Creta para alimentar ao Minotauro, un ser metade home metade touro, que se alimentaba de carne humana, e que vivía recluído nun labirinto construído por Dédalo. A custodia dese labirinto, do que era imposible saír unha vez dentro, chamábase Ariadna, a filla dos reis de Creta. Nunha das ocasións nas que Atenas tiña que enviar o tributo a Creta, Teseo, fillo de Egeo, rei de Atenas, embarcou voluntario co obxectivo de matar ao Minotauro e liberar ao seu pobo de tan pesado sacrificio.

Ao chegar a Creta, Ariadna e Teseo namoraron á primeira vista. Movida por ese amor, Ariadna, que pasaba os días tecendo cun fío dun ovillo interminable ao pé do labirinto ideou un plan para que Teseo, unha vez morto o Minotauro, puidese saír do labirinto e fuxir con ela de Creta. O plan consistía en darlle a punta do fío que empregaba para fiar, de xeito que fose turrando del a medida que avanzase cara o centro do labirinto, e así, unha vez dese morte ao Minotauro, puidese regresar á saída seguindo o fío que Ariadna mantiña ben collido ao outro lado do muro.

En “Carpet Diem” (sic), Paz de la Calzada preséntanos un labirinto e invítanos a entrar nel para concitar a loita co Minotauro, para enfrontarnos á perda, porque o labirinto implica perderse. Para atoparnos coa dúbida, coas preguntas, para cuestionarnos se debemos escoller este ou aqueloutro camiño. O labirinto esperta pulsións primitivas en cada un de nós. No labirinto materialízase o perigo, e ese perigo exerce unha sorte de atracción atávica, chamándonos para que entremos, e unha vez dentro, o eco desa voz invisible, a chamada do Minotauro, obríganos a adentrarnos cada vez máis. E así, o labirinto, coma un remuíño, coma o reflexo do neno que mira dende a ponte o escuro do río, a profundidade das augas, vainos engulindo inevitablemente, vainos absorbendo, vainos levando cara o centro, cara a nada. ¿Como saír do labirinto, deste labirinto de Paz? O labirinto nómade que hoxe se nos presenta nesta sala, e que previamente xa tapizou espazos públicos e museísticos da Bahía de San Francisco, nos Estados Unidos de Norteamérica, sitúanos perante un paradoxo inquietante, que leva un paso máis alá a complexidade desta estrutura máxica. O labirinto mesmo está feito de fío. Un fío entretecido que vai creando a alfombra de formas imposibles, sumando reberetes, empatando texturas, cosendo teas, remendando ocos, zurcindo as panas desgastadas. Un fío do que turrou a creadora, de xeito tal que a medida que ía construíndo o labirinto, desfacía o ovillo, deixando orfa ao outro lado a Ariadna, deixándonos sen liña de vida, deixándonos á nosa sorte.

Nunha relectura adaptada do mito, o catedrático de economía da Universidade Nacional de Atenas, Yanis Varoufakis, tenta achegarnos no seu libro titulado “O minotauro global” ás claves da crise económica, que identifica en boa medida co salto ao vacío que supón fialo todo á aparente liberdade e xustiza dos mercados. Está no aire a pregunta de como saír do labirinto no que as sociedades de hoxe andan metidas… e mentres tanto nas Universidades, casas do coñecemento, seguimos a fiar o liño, seguimos a fiar fino, coa esperanza de que sempre haberá quen turre del para atopar a saída.

Grazas, pois, Paz por construír labirintos con fíos e grazas Almudena por traernos este labirinto a un lugar onde non deixamos de tecer fíos.

 

En Ourense, a 12 de maio de 2016

Virxilio Rodríguez Vázquez

Vicerreitor do Campus de Ourense da Universidade de Vigo